Laboral
Osasuna lanean: utopia ala oximorona?

LANAREN EKONOMIA : HORDAGO, BIILBOHIRIA ETA ARGIA ELKARLANEAN. LOTURA HEMEN

Audio Player

.

.

Hildakoen kopuruak gora egin du

Lan-istripuetan 67 hildako. Beldurra eta lotsa eragin beharko lituzkeen zenbakia. Txostenaren arabera, 2012tik hona ezbehar-tasak goranzko joera izan du; egoera okertu egin da, eta horren irakurketa da segurtasuna eta osasuna bigarren mailako elementuak direla enpresetan. Ez dago prebentzio-kulturarik, eta irabaziek eta ekoizpenek dute lehentasuna, datuek adierazten duten bezala.

Nahiz eta Euskal Herri penintsularrean Lan Arriskuen Prebentziorako Legea 1995ean indarrean jarri, enpresa gehienen jarrera pasiboa da, eta neurriak isunak saihesteko hartzen dira soilik: zenbat eta isunak jasotzeko arrisku handiagoa, neurri gehiago hartuko dituzte. Hala ere, horrek ez du esan nahi laneko osasuna enpresa-egituraren muinean barneratzen ari denik, baizik eta enpresek Administrazioaren aurrean prebentzioa egin izanaren froga bat lortzea dutela helburu.

Estatistikak dantzan

Euskal Autonomia Erkidegoan, OSALAN Laneko Segurtasun eta Osasunerako Euskal Erakundearen arabera 2018 urtean EAEn laneko baja eragin zuten 35.786 istripu eman ziren (2017 urtearekin alderatuta, %1,5 gehiago); epe berean bajarik gabeko 47.063 istripu erregistratu ziren; 2018an 82.849 lan istripu eman ziren. Bajarik gabeko kopurua pixka bat murriztu bazen ere, beste ataletan agertzen den zenbatekoa handitu egin zen.

Nafarroaren kasuan, NOPLOI Nafarroako Osasun Publikoaren eta Lan-Osasunaren Institutuak eskainitako datuen arabera, 23.480 istripu izan ziren. Arinek eta larriek gora egin zuten 2017-2018 urteen artean.

1. taula. 2018ko EAEko laneko istripuak

2. taula. 2017ko EAEko laneko istripuak

3. taula. Nafarroako lan-istripuen alderaketa (2018-2017)

Bestetik, EAEko intzidentzia-indizeak ditugu, hots, baja hartzea ekarri zuten lan-istripuak, lanaldiaren barruan gertatutakoak, 1.000 langileko. 2018an pixka bat murriztu zen, baina nabarmentzekoa da Araban emandako hazkundea. Azpimarratzekoa da eraikuntza sektoreak daukala tasarik altuena, bai EAEn bai Nafarroan. Lehenengoan, industrian eta eraikuntzan egin du gora; Nafarroan, aldiz, hazkunde hori sektore guztietan eman da.

4. taula. 2018ko EAEko intzidentzia-indizeak

5. taula. 2017ko EAEko intzidentzia-indizeak

6. taula. Nafarroako lan-istripuen alderaketa (2018-2017)

Hala ere, sindikatuaren ustez, datu estatistiko horiek ez dute lantokien benetako errealitatea islatzen, laneko istripuen eta gaixotasunen azpierregistro bat dagoelako. Enpresek iruzurra egitea eguneko ogia da, erantzukizunak saihestu nahi dituztelako: istripu larriak arin gisa jarri, ez erregistratu... Beste alde batetik Mutualitateak daude, oso boteretsuak direnak eta enpresen interesen alde egiten dutenak.

ELA sindikatuak erabilitako estatistikak

Hildako langileen kopuruak gora egin du 2018an, %20 gehiago aurreko urteko hildakoen kopuruarekin alderatzen badugu. Gorakada hori oso nabarmena izan da Bizkaian eta Nafarroan. ELA sindikatuko estatistikek ez dute bat egiten datu ofizialekin, azken horietan %30eko azpierregistroa ematen delako.

7.taula. Hilakoak eragin dituzten istripuak (2017-2018)

Garraio sektoreko langileak dira kaltetuenak, intzidentzia-mailarik altuena baitaukate. Gainera, azpikontrata batean lan egiteak istripu arriskua handitzen du, hildakoen ia %30ek azpikontrata batean lan egiten baitzuten. Bukatzeko, istripuek eta lan-balditzen okertzeak harreman zuzena daukate, txostenean aipatutako datuek agerian uzten duten bezala.

Laneko gaixotasunak, ezkutuko errealitatea

Enpresek eta mutualitate-patronalek beren erantzukizuna murriztu nahi dute laneko gaixotasunen alorrean; administrazio publikoak (Gizarte Segurantzaren Institutu Nazionala barne) honen konplize dira ere. Gizarte Segurantzak langile batek laneko gaixotasun bat daukala onartzeko bidea luzea da, eta askotan urteak pasa daitezke gaixotasun bat lanak eragindakoa dela onartu arte. Amiantoa da egoera honen adibide ilun bat: askotan langileak hil egiten dira jasan duten minbizia eta sufrimendua lanak eragindakoa dela onartu aurretik.

ELA sindikatuak salatzen du EAEn laneko gaixotasunen susmoak jakinarazteko sistema ez dela eraginkorra; azken finean, oso larri gaixotu arte itxaron behar da Mutualitateek nahiz Administrazioak esku hartu arte.

2018an laneko gaixotasunen kopurua hazi egin zen, bai EAEn bai Nafarroan. Txostenak azpimarratzen du agente kantzerigenoek sortutako laneko gaixotasunen estatistikarik ez dela jasotzen; Juanjo Basterra kazetariak landutako datuen arabera, 1993tik hona amiantoaren ondorioz Euskal Herri penintsularrean 2.410 langile hil dira. 2018an soilik, 34.

Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europar Agentziaren arabera, lan-istripuen ondorioz hildako pertsona bakoitzeko 35 hiltzen dira laneko gaixotasunen ondorioz.

8. taula. 2018ko laneko gaixotasunak EAEn

9. taula. 2017ko eta 2018ko laneko gaixotasunen alderaketa EAEn

10. taula. 2018ko laneko gaixotasunak Nafarroan

Ondorioak

Sindikatuak txostenean proposamen batzuk egiten ditu: babeserako esparru propio bat sortzea; Osalan/NOPLOI eta Lan-Ikuskaritzako giza-baliabideak Europako batezbestekoarekin parekatzea; laneko segurtasun eta osasunerako politika publikoetara bideratutako aurrekontu-esleipena areagotzea; kontrol- eta jarraipen-ekintzak egitea arrisku horiek dituzten enpresetan, beste batzuen artean. Azken finean, prebentzio-sistemetan eta ikuskaritzan dauden finantza- eta pertsona-baliabide murritzak erabaki politiko baten ondorio dira; baita klase erabaki bat ere: enpresarien alde eta langileen aurka, haien bizitzaren aurka. Lan egiteagatik ordaintzen digute, ez gure osasuna galtzeagatik; badirudi hori gehiegi eskatzea dela.

Sindikatuek alor honetan indar handia jarri behar dute, baita Administrazioak presionatu ere. Mota honetako txostenak, beren gabeziekin (genero-azterketa edota lan-kategoriak kontuan hartu beharko lirateke, besteak beste) beharrezkoak dira babes gehiago eskatzeko. Ez baitugu ahaztu behar gerra batean gaudela: langileak eta bizitza, alde batean; kapitala eta irabaziak, bestean.

SINDIKALAGENDA

Maiatzak 17, barikua

• Gipuzkoako epaitegi eta komisaldegietako Garbialdiko langileek greban jarraitzen dute (ELA, LAB, ESK, UGT).

• Osakidetzako Lehen Arreta Zerbitzuko langileek greba egin dute maiatzaren 17an, sindikatuek eta Lehen Arreta Arnasberritzen-ek deituta (ESK, ELA, SATSE, LAB, UGT, CCOO).

• “Konponbide garaia da, Orain presoak” lemapean elkarretaratzea egin da goizeko 11:30etan Bilbon, Moyua Plazan (ESK, UGT, ELA, LAB, CNT, CGT, STEILAS, EHNE, HIRU eta ETXALDE)

• Loiuko Aireportuko pasabideetako langileak greba mugagabean daude apirilaren 17tik aurrera. Aireportuko zuzendaria salatu dute greba eskubidea oztopatu duela-eta.

• Elorrioko eraikin publikoetako langileak greba mugagabean daude apirilaren 29tik. Eulen enpresak kudeatutako zerbitzuen soldata arrakala %80koa da, kale garbiketan dauden gizonen aldean. ELAk lan baldintzak parekatzea exigitzen du.

• Tabakalera-ko langile bitartekariek greban jarraitzen dute.

• Fundación Tutelar Berokoa langileak greba mugagabean jarri dira, benetan jarduten duten lan kategorian onartuak onartua izateko

• ELA, LAB, UGT eta USO sindikatuek zazpi greba egun deitu izan dituzte Bizkaiko etxez etxeko laguntzan. Azken greba eguna hau izango da, maiatzak 17. 1.500 langiletik gora ditu sektore honek eta 8.000 menpeko pertsona artatzen ditu zerbitzuak.

Maiatzak 18, zapatua

• CNTk antolatutako Liburu Anarkistaren Azoka Bilboko Arenalean asteburuan egingo da, 10:30etatik aurrera. Programa osoa web orrian.
• LAB Nafarroak bat egiten du Modou Khadim Sow-ren kanporaketa salatzeko larunbatean Ribaforadan eginen den manifestazioarekin. Maiatzaren 18an, arratsaldeko 19:00tan hasiko da manifestazioa, Colectivo Senegalés de la Ribera-k antolatuta.

Maiatzak 20, astelehena

• Pentsio duinen aldeko elkarretaratzea astelehenean izango da, Bilboko Udaletxearen aurrean, 12:00etan. Gasteizen ere hala izango da.

• ATH-ELEk etxeko langileen plataformak elkarretaratzea deitu du Bizkaiako Foru Aldundiak zaintzen lan arloan egiten duen kudeaketa salatzeko. Goizeko 11:00etan mobilizazioa egingo dute Foru Aldundiaren Jauregi aurretik hasita

• ELA eta LABk greba deitu dute Bilboko 010 zerbitzuan Maiatzaren 13, 14, 20 eta 21erako, lan baldintzak hobetzeko helburuarekin. Lanalden enpresak kudeatzen du azpikontratatutako zerbitzu publikoa eta hiru aldarrikapen nagusi egiten dituzte langileek, sindikatuek prentsa oharren azaldu dutenez: “Antolakuntzan hobekuntzak izatea, soldata igoerak eta zerbitzua eskaintzeko langile bat gehiago kontratatzea”.

Maiatzak 21, martitzena

• EHIZE Helduen Hezkuntza Ikastetxeetako zuzendarien elkarteak elkarretaratzea egiteko deia egin du, Administrazioak dekretu berri baten bitartez egin nahi duen murrizketa zorrotza salatzeko. Goizeko 11:00etatik 12:00etara Lakuan (Gasteiz) egingo da, eta babesleen artean CCOO dago.

• Arabako Nagusien egoitzetako langileek elkarretaratzea egingo dute Probintzia plazan, goizeko 11:00etan, Gasteizen (LAS, ELA, CCOO, UGT).

• @ccoonavarra|k haur hezkuntzan greba deitu du Nafarroan. Elkarretaratzea deitu dute Iruñeako Udaletxe Plazan, 12:00etan.

Maiatzak 23, eguena

• Bizkaiko metalaren arloan greba egingo dute LAB, ELA, CCOO, UGT, ESK, CGT eta CNTk, ekainaren 6, 7, 20 eta 21ean jarraipena izango duena, lan hitzarmen duin baten alde.

• Gizarte Ekimeneko ikastetxeek Manifestazioa burutuko dute Bilbon maiatzaren 23an 18:45ean Hitzarmen berriaren alde.

Maiatzak 24, barikua

• Ikasleek Klimaren Aldeko greba deitu dute maiatzaren 24rako, Fridays For Future lemapean, Etorkizunaren Aldeko Barikuak.